Cinayət prosesinin məqsədlərinə çatması, vəzifələrini yerinə yetirməsi üçün əsas rol oynayan, sübutetmənin məqsədi, məhkəmə icraatının – cinayət mühakimə icraatının konstitusion vəzifəsi olan həqiqətin müəyyən edilməsi ən qədim dövrlərdən bəri fəlsəfi düşüncənin, fəlsəfənin maraq obyekti, əsas məsələsi olan dünya haqqında həqiqətin müəyyən edilməsi, dünyanın, real həyatdakı hadisə və proseslərin dərk edilməsi ilə bağlı yanaşmanın xüsu-si təzahürü, konkret sahəvi xarakter almış formasıdır. Bu baxımdan da belə demək doğru olar ki, cinayət prosesində həqiqətin müəyyən edilməsi ən ümumini tədqiq edən, bütün sahələrin arayışlarının xidmət etdiyi fəlsəfədəki həqiqət kateqoriyasının və həqiqətin müəyyən edilməsi yolunun cinayət prosesinə bu sahənin xarakterik xüsusiy-yətlərinə görə şəkillənmək, formalaşmaqla transformasiyasıdır. Bu məqalə fəlsəfədə həqiqət və həqiqətin müəyyən edilməsinə dair yanaşmalara qısa baxışdır və onun cinayət prosesinə transformasiyasının təsvirini verir.
Müəllif :
Aygün Cəbyiyeva - Bakı Dövlət Universitetinin Kriminalistika və məhkəmə eksprtizası kafedrasının müəllimi, Cinayət prosesi kafedrasının qiyabi doktorantı
Nəşr tarixi : 2023
Dövlətlərin cinayətkarlıqla mübarizə aparması, cinayətkarların ifşa edil-məsi və cəmiyyətin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi sahəsində cinayət prosessual hü-quq mühümlüyü ilə seçilir. İstər hüquqi nəzəriy-yəyə, istərsə də müxtəlif dövlətlərin qanunverici-liklərinə nəzər yetirsək, başlıca məqsədlər qis-mində cinayətkarlığın qarşısının alınması, törə-dilmiş cinayətlərin mümkün qədər tez müddətdə açılması, nəticə etibarı ilə cəmiyyətin və dövlətin cinayətkar qəsdlərdən mühafizəsi kimi müddəalar görə bilərik. Azərbaycan qanunvericiliyində də buna rast gəlinir. 2000-ci ildə qüvvəyə minmiş Cinayət Prosessual Məcəllənin (bundan sonra – CPM) “Cinayət mühakimə icraatının vəzifələri” adlanan 8-ci maddəsində qeyd etdiklərimiz əks olunmuşdur
Müəllif :
Rauf Rüstəmov - Bakı Dövlət Universiteti, Hüquq fakültəsi, “Cinayət prosesi” kafedrasının dosent əvəzi, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru
Siyavuş Bağırov - Bakı Dövlət Universiteti, Hüquq fakültəsi, Bakalavr təhsil pilləsi üzrə III kurs tələbəsi
Nəşr tarixi : 2023
Azərbaycan Respublikası Prezidenti-nin 18 aprel 2006-cı il tarixli, 391 №-li Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi haqqında” (bundan sonra – Ədliyyə Nazirliyi) Əsasnamənin 8.13-cü bəndinə əsasən, qanunveri-ciliklə müəyyən edilmiş hallarda cinayət işləri üzrə ibtidai istintaqın aparılması Ədliyyə Nazirli-yinin fəaliyyət istiqamətlərindən biridir. Həmin Əsasnamənin 10.20-ci bəndinə əsasən isə, ibtidai istintaq fəaliyyəti ilə əlaqədar qanunvericiliklə müəyyənləşdirilmiş hüquqları həyata keçirmək Ədliyyə Nazirliyinin hüquqlarından biridir.
Müəllif :
Fərdin Xəlilov - Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin Ədliyyə Akademiyasının müəllimi, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru, III dərəcəli ədliyyə qulluqçusu
Nəşr tarixi : 2023
Beynəlxalq tibb hüququnun yaranması-nın əsas genezis elementi – əmələ-gəlmə əlaməti dünyada insanların sağlamlığının qorunması, yüksək səviyyəli tibbi xidmətlərin inkişaf etdirilməsi, müxtəlif xəstəlik-lərə qarşı aparılan mübarizənin qlobal xarakter alması, əhalinin müntəzəm şəkildə tibbi müayinə-lərə cəlb olunması, insanların bütün təbəqələri arasında sağlam həyat tərzinin formalaşdırılması, yeni səhiyyə infrastruktur komplekslərinin yara-dılması, eləcə də sağlamlığın qorunması konteks-tində çoxsaylı beynəlxalq tədbirlərin keçirilməsi ilə bağlı yaranan ictimai münasibətlərin kütləvi xarakter almasıdır. Başqa sözlə desək, beynəl-xalq tibb fəaliyyətinin ümumdünya universal sə-viyyədə və dövlətlərarası əməkdaşlıq miqyasında həyata keçirilməsi, onun hüquqi cəhətdən tənzim-lənməsi və nizama salınması zərurəti beynəlxalq tibb hüququnun (BTH) yaranmasını şərtləndirir.
Müəllif :
Fatimə Hüseynova - Bakı Dövlət Universiteti “Hüquq fakültəsi “ Beynəlxalq xüsusi hüquq və Avropa hüququ kafedrası”nın dosenti, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru
Nəşr tarixi : 2023
Beynəlxalq cinayət tribunalları və Bey-nəlxalq Ədalət Məhkəməsi, iki müx-təlif sahədə fəaliyyət göstərən bey-nəlxalq məhkəmələr ədalətin təmin olunması və beynəlxalq hüquq normalarının qorunmasına xid-mət edir. Təəssüf ki, bir çox hallarda bu məhkə-mələrin yurisdiksiyasına aid olan bəzi işlər eyni-ləşdirilir. Nəzərə almaq lazımdır ki, Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin rolu beynəlxalq hüquqa uyğun olaraq dövlətlərin ona təqdim etdiyi hüqu-qi mübahisələri həll etmək və BMT-nin səlahiy-yətli orqanları və ixtisaslaşmış qurumları tərəfin-dən ona verilən hüquqi məsələlər üzrə məsləhət xarakterli rəylər verməkdir. Beynəlxalq cinayət tribunalları isə fiziki şəxslərin beynəlxalq cinayət məsuliyyətini müəyyən edir və təqsikarların cə-zalandırılmasına xidmət edir.
Müəllif :
Əlövsət Allahverdiyev - Bakı Dövlət Universiteti “Hüquq” fakültəsinin müəllimi, h. f. d.dos.
Nəşr tarixi : 2023
Beynəlxalq cinayətlərlə mübarizə mə-sələsi zaman-zaman həm milli hüqu-qun, həm də beynəlxalq hüququn mü-zakirə mövzusu olmuş və bununla bağlı elmi-praktiki tendensiyalar hər zaman aktual olmuşdur. Beynəlxalq cinayətlərlə, o cümlədən Ermənistanın təcavüz cinayəti başda olmaqla, bütün transmilli cinayətləri ilə mübarizə qlobal əhəmiyyətə malik problemlərdən biridir. Ölkəmiz 30 ildən artıqdır ki, Ermənistanın hərbi təсavüzü və digər cinayət-ləri ilə beynəlxalq və milli müstəvidə mübarizə aparmış və bu gün də ermənilərin bir sıra hüquqa-zidd əməlləri ilə mübarizəni davam etdirir.
Müəllif :
Səyyad Məcidov - Ədliyyə Akademiyasının baş müəllimi, hüquq elmləri üzrə fəlsəfə doktoru
Nəşr tarixi : 2023
Cемья, будучи сложным социаль-ным явлением, сочетает в себе как правовые, так и неправовые черты. Статья 16 Декларации прав человека и граж-данина 1948 года гласит: «Семья является естественной и основной ячейкой общества и имеет право на защиту со стороны общества и государства». Аналогичное положение за-креплено в Конституции Азербайджанской Республики (АР). И хоть в соответствии со статьей 17 Конституции АР семья, как основ-ная ячейка общества, находится под особой опекой государства, Семейный Кодекс, осно-вываясь на положениях, закрепленных в Кон-ституции АР, в статье 6 закрепляет свободу осуществления семейных прав и их защиты, если иное не установлено настоящим Кодек-сом. При этом пункт 2 этой же статьи отмеча-ет границы свободы действий: «осуществле-ние членом семьи своих прав и исполнение им своих обязанностей не должно нарушать права, свободы и законные интересы других членов семьи и иных граждан».
Müəllif :
Фидан АЛЛАХЯРОВА - Бакинский Государственный Университет. Соискатель степени доктор философии по юриспруденции.
Nəşr tarixi : 2023
Beynəlxalq hüquq səviyyəsində insan hüquqlarına hörmətin təminatlandırılması II Dünya müharibəsindən sonrakı dövrdə meydana gəlmişdir. İnsan hüquqlarına hörməti təşviq edən məhkəmə nəzarətinin olma-ması beynəlxalq hüququn özünün səmərəliliyini şübhə altına qoymuşdu. Bu dövrə qədər mövcud olan beynəlxalq hüquq fəlsəfəsi də beynəlxalq hüququ yalnız dövlətlər üçün qəbul edirdi. Məh-kəmə praktikası da xarici yurisdiksiyada fərdin hü-quqlarının müdafiəsində səlahiyyəti həmin fərdin mənsub olduğu dövlət üçün tanıyırdı. Beynəlxalq Məhkəmənin baxışına görə insan hüquqları üzrə yeganə iddiaçı kimi dövlət çıxış edə bilərdi.
Müəllif :
Səftər Rəhimli - hüquq elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, Bakı Dövlət Universiteti
Nəşr tarixi : 2023
.jpg)
