A B C Ç D E Ə F G Ğ H X I İ J K Q L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z

Əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayanların hüquqları

Əcnəbi- yaşadığı və ya səyahət etdiyi ölkənin vətəndaşı olmayıb, diğər dövlətin vətəndaşlığına malik şəxs hesab olunur.

Vətəndaşlığı olmayan şəxs- heç bir dövlət tərəfindən onun qanununa əsasən vətəndaş hesab edilməyən şəxsdir.

Tarixən əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin hüquqları dövlətlərin məsuliyyəti ilə bağlı beynəlxalq adət hüququ normalarına uyğun olaraq qorunmuşdur. Əcnəbilər, ümumiyyətlə, yaşadıqları və ya müvəqqəti olduqları ölkənin vətəndaşlarının malik olduğundan daha geniş hüquqlara sahib ola bilməzlər.

Əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər Azərbaycan Respublikasında olarkən, qanunla və ya Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilə ilə başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları ilə bərabər bütün hüquqlardan istifadə edə bilər və bütün vəzifələri yerinə yetirməlidirlər.

Azərbaycan Respublikası ərazisində daimi yaşayan və ya müvəqqəti qalan əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin hüquq və azadlıqları yalnız beynəlxalq hüquq normalarına və Azərbaycan Respublikasının qanunlarına uyğun olaraq məhdudlaşdırıla bilər.Həmçinin, xarici dövlət onun ərazisində Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının hüquq və azadlıqlarının həyata keçirilməsinə məhdudiyyət qoyduqda, Azərbaycan Respublikasının qanunu ilə həmin dövlətin vətəndaşları üçün Azərbaycan Respublikasının ərazisində eyni məhdudiyyətlər müəyyən edilə bilər.

Əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayanların hüquqları AR Konstitusiyasının 69-cu maddəsində, AR Miqrasiya Məcəlləsində, həmçinin, “İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında”Avropa Konvensiyasında, “Qaçqınların statusu haqqında” 1950-ci il Konvensiyasında, “Vətəndaşlığı olmayan şəxslərin statusuna dair” 1954-cü il Konvensiyasında əksini tapmışdır.

Əqli mülkiyyət hüququ

Əqli mülkiyyət hüququ- mülkiyyətin qeyri-maddi əmlak növünə aiddir. Əqli mülkiyyət hüququ müstəsna hüquq hesab edilir. Bu onunla izah olunur ki, əqli mülkiyyət obyektlərini yaradanlar öz əqli əməyinin bəhrəsi və yaradıcılıq nəticəsinə subyektiv hüquqlar əldə edir. 

Bu hüquq müəlliflik hüququnun obyekti olan əsərlərə, ifalara, fonoqramlara, yayım təşkilatlarının verilişlərinə, inteqral sxem topologiyalarına, məlumat toplularına, folklor nümunələrinə (ənənəvi mədəni nümunələrə), ixtiralara, faydalı modellərə, sənaye nümunələrinə, əmtəə nişanlarına və s. olan hüquqları ehtiva edir.

Hər kəsin əqli mülkiyyət hüququ vardır. Əqli mülkiyyət hüquqlarının məxsus olduğu fiziki və ya hüquqi şəxslər, o cümlədən folklor nümunələrinə (ənənəvi mədəni nümunələrə) münasibətdə Azərbaycan Respublikası əqli mülkiyyət hüquqlarının sahibi hesab olunur.

Müəlliflik hüququ, ixtiraçılıq hüququ və əqli mülkiyyət hüququnun başqa növləri qanunla qorunur.

Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyində əqli mülkiyyət hüquqları ilə bağlı məsələlər  Konstitusiyanın 30 və 94.3-cü maddələri, Mülki Məcəllənin 2.3-cü maddəsi, “Əqli mülkiyyət hüquqlarının təminatı və piratçılığa qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə, həmçinin, “İnsan hüquqları və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında” Avropa Konvensiyasının 1 saylı Protokolunun 1-ci maddəsi, “Müəlliflik hüquqları haqqında” Ümumdünya Konvensiyası(1952), Bern Konvensiyası(1974) ilə tənzimlənir.


Top