Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 54-cü maddəsinə, əsasən, Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının cəmiyyətin və dövlətin siyasi həyatında maneəsiz iştirak etmək hüququ vardır. Dövlətə qarşı qiyama və ya dövlət çevrilişinə müstəqil müqavimət göstərmək Azərbaycan Respublikasının hər bir vətəndaşının hüququdur. Cəmiyyət və dövlətin siyasi həyatı vəhdət təşkil edir. Siyasi qüvvələr arasında hakimiyyət uğrunda qanunvericiliyə uyğun mübarizə, ölkə həyatında baş verən ictimai-siyasi proseslər, dövlət hakimiyyəti və onun siyasi qüvvələrlə münasibəti ölkədə siyasi həyatı əks etdirir. Demokratik, hüquqi dövlət və fikir plüralizmi prinsipləri nəticəsində fərd siyasi həyat çərçivəsində çoxsaylı ideyalardan birini qəbul etmək, yenisini yaratmaq və təbliğ etmək kimi çoxsaylı davranış variantları əldə edir. Vətəndaşın cəmiyyətin və dövlətin siyasi həyatında iştirak hüququ dövlətin idarəçilik sisteminə təsir etməyə imkan verən hüquqlardır. İstənilən vətəndaş siyasi həyatda iştirak hüququndan istifadə edərək öz baxışlarını və ya başqasının baxışlarını təbliğ etmək, müəyyən siyasi baxışlar formalaşdırmaq, referendumlarda, seçkilərdə iştirak etmək, dövlət orqanlarına müraciət etmək və bir sıra digər hüquqlarını həyata keçirə bilərlər. Dövlətin siyasi həyatında iştirak dövlət orqanlarına bu və ya başqa məqsədlərlə kənardan edilən, qanunla qadağan olunmayan təsiri nəzərdə tutur. Bunlara mitinqlərin və aksiyaların qanunvericilik çərçivəsində keçirilməsi və digərləri aid edilə bilər. Cəmiyyətin siyasi həyatında iştirak əsasən təşkilatlanma formasında fəaliyyəti müəyyən edir. Məsələn, siyasi partiyaların yaradılması və könüllü birləşmə və s. 

Cinayət işlərinə dair hökmlərdən ikinci instansiyaya şikayət vermə hüququ – qanuni mənafelərin (maraqların) müdafiəsinə əsaslanan, məhkum edilmiş fiziki şəxs və yaxud onun qanuni nümayəndəsi (müqavilə əsasında və yaxud notarial etibarnaməsi olan vəkil) tərəfindən aşağı instansiya məhkəməsinin çıxardığı qərarlardan verilmiş şikayətlərə yuxarı instansiya məhkəməsində yenidən baxılmanı tələb etmək haqqıdır. Bu hüquq, cinayət ədalət mühakimə sisteminə dair səhvlərdən və ya ədalətsiz rəftardan (davranışdan) müdafiə olunmaq 

kimi prinsipləri ehtiva edir.

Mahiyyət etibarı ilə, apellyasiya şikayəti vermək hüququndan istifadə etmək cinayətdə təqsirli bilinən şəxslərə yuxarı instansiya məhkəmələrinə dəlillər (arqumentlər) və sübutlar təqdim etməklə birinci instansiya məhkəmələrinin qərarlarından etiraz etmək imkanı verir. Qanun pozuntuları, prosessual pozuntular və ya işin nəticəsinə təsir edə biləcək yeni aşkar edilmiş sübutlar (dəlillər) Apellyasiya şikayətləri üçün əsaslardır.

Apellyasiya instansiyası məhkəməsi aşağı məhkəmənin qərarının qanuni cəhətdən əsaslı və ədalətli olub-olmadığını müəyyən etmək üçün məhkəmə iclasının protokolunu, şikayətçinin təqdim etdiyi qanuni yolla əldə edilmiş dəlilləri və hər hansı yeni sübutları nəzərdən keçirir. Apellyasiya instansiyası məhkəməsi işin məhkəmə aidiyyətindən və hallarından asılı olaraq aşağı instansiya məhkəməsinin qərarını təsdiq edə, onu ləğv edə və ya işi əlavə icraata göndərə bilər.

Bütövlükdə, apellyasiya şikayəti vermək hüququ qərarlara yenidən baxılmanı və səhvlərin düzəldilməsi və ya aradan qaldırılması mexanizmini təmin etməklə ədalətli və səmərəli fəaliyyət göstərən cinayət ədalət mühakimə sisteminin mühüm elementidir

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyanının 65-ci maddəsinə müvafiq olaraq “Məhkəmənin məhkum etdiyi hər bir şəxsin öz barəsində çıxarılmış hökmə qanunla nəzərdə tutulan qaydada yuxarı məhkəmədə yenidən baxılması, habelə özünün əfv edilməsi və cəzasının yüngülləşdirilməsi haqqında müraciət etmək hüququ vardır”.

“İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında” Avropa Konvensiyasına dair 7 saylı protokolun 2-ci maddəsi də bu hüquqa dair müddəaları əks etdirir.