A B C Ç D E Ə F G Ğ H X I İ J K Q L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z

Qohumların əleyhinə ifadə verməyə məcbur etməyə yol verilməməsi

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 66-cı maddəsinə əsasən, heç kəs özünə, arvadına (ərinə), övladlarına, valideynlərinə, qardaşına, bacısına qarşı ifadə verməyə məcbur edilə bilməz. Əleyhinə ifadə verilməsi məcburi olmayan qohumların tam siyahısı qanunla müəyyən edilir. Konstitusiyanın 66-cı maddəsinin məzmunu qohumlar arasında olan və eyni zamanda ailə münasibətlərindən yaranan, hər bir insan üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən bağlılıq münasibətlərinin dövlət tərəfindən qorunması məsələsindən irəli gəlir.

Həmçinin bir çox ölkələrdə uşağa qarşı cinayət və ya terror zamanı bu hüquq məhdudlaşdırıla bilsə də, Azərbaycan Respublikasında birbaşa Konstitusiyada təsbit edilmiş şəxslər üzrə məhdudiyyət tətbiq edilmir

Sözügedən maddənin tələbləri Azərbaycan Respublikasında demokratik cəmiyyətə xas olan humanistlik prinsiplərinin genişləndirilməsinə, vətəndaşların hüquq və azadlıqları üçün insani və tərbiyəvi cəhətdən böyük əhəmiyyət kəsb edən qohumluq münasibətlərinin pozulmasının qarşısının alınmasına, ailənin və qohumluq əlaqələrinin möhkəmləndirilməsinə xidmət edir. Göstərilən əxlaqi və mənəvi dəyərlərin itirilmək təhlükəsi qarşısında olması cəmiyyətin özəyi, əsası olan ailənin və qohumluq əlaqələrinin itirilməsinə gətirib çıxara bilər.

Konstitusiyada öz yaxın adamlarına - ərinə (arvadına), övladına, valideyninə, qardaşına, bacısına qarşı ifadə verməyin məcburiliyinin qadağan olunması dövlət tərəfindən ailənin qorunub saxlanması və möhkəmləndirilməsi istiqamətində müəyyən edilən vacib hüquqi təminatlardan biridir. Şəxsin yaxın qohumlarının əleyhinə ifadə vermək öhdəliyindən azad edilməsi, yəni, şahidlik immuniteti ilə təmin edilməsi şəxsin yaxınlarına qarşı şahidlik etməyə hər hansı formada məcbur edilməsinin yolverilməzliyini ifadə edir. Bu hüququn mahiyyəti ondan ibarətdir ki, şəxs, nəinki ifadə verməkdən, eyni zamanda, cinayətin törədilməsində onun təqsirini təsdiqləyən digər sübutları da təqdim etməkdən imtina edə bilər və cinayət mühakimə icraatının istənilən mərhələsində bu hüquq təmin olunmalıdır.

Lakin şahidlik immunitetinə malik olan şəxsin üzərinə işin hallarına dair ifadə vermək öhdəliyinin qoyulmasının qadağan edilməsi heç də bu şəxsin öz iradəsi əsasında müvafiq mülahizələri təqdim etmək imkanını istisna etmir.

Qohumların əleyhinə ifadə verməyə məcbur etməyə yol verilməməsi ilə bağlı müddəalar təkcə Konstitusiyanın 66-cı maddəsində deyil, həmçinin Mülki Prosessual Məcəllənin 104.5-ci maddəsində, Cinayət Məcəlləsinin 297 və 298-ci maddələrinin qeydlərində, İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 67.3 və 67-ci maddələrinin qeyd hissələrində, Cinayət-Prosessual Məcəlləsinin 20-ci maddəsində, “Mülki Siyasi Hüquqlar haqqında” Beynəlxalq Paktın 14.3-cü maddəsində rast gəlmək olar.