İşgəncə - hər hansı bir şəxsə ondan və ya başqa şəxsdən məlumat almaq, yaxud  onun etirafına nail olmaq, onu və ya başqa şəxsi törətdiyi, yaxud törədilməsində şübhələnilən hərəkətə görə cəzalandırmaq, həmçinin onu və a başqa şəxsi qorxutmaq və ya məcbur etmək, yaxud dövlətin vəzifəli və ya rəsmi şəxsi kimi çıxış edən başqa bir şəxs və ya şəxslər tərəfindən, yaxud da onların təhriki və ya bixəbərliyi, yaxud göz yumması ilə hər hansı xarakterli ayrı-seçkiliyə əsaslanan istənilən səbəbə görə qəsdən güclü fiziki yaxud mənəvi əzab yetirən hərəkətlərdir. Bu anlayışa qanuni sanksiyalar nəticəsində törəyən, bu sanksiyaların ayrılmaz tərkib hissəsi kimi olan, yaxud onların təsadüfən doğurduğu ağrı və əzablar daxil edilmir. Beləliklə işgəncənin tərkib elementlərinə əsasən 4 ünsür aiddir: 1) fiziki və ya mənəvi əzaba səbəb olması; 2) qəsdən törədilməsi; 3) xüsusi məqsədinin olması; 4) dövlət vəzifəli şəxslərinin təhriki, xəbərdar olması və ya göz yumması ilə müşahidə olunması.

İşgəncə "çox ciddi və fiziki və mənəvi ağrı və əzablara səbəb olan qəsdən qeyri-insani rəftar" olaraq təyin olunur. Ağrı və əzabın kəskinlik səviyyəsi işgəncə ilə qeyri-insani və alçaldıcı rəftar arasındakı əsas fərqdir. Kəskinlik səviyyəsi qurbanın cinsi, yaşı, sağlamlıq vəziyyəti, həmçinin, əməlin davam etmə müddətindən asılı olaraq müəyyən edilir. İHAM işgəncə kimi tanınan hərəkətlərə fiziki və mənəvi ağrı yetirmə, ailəyə zərər vermə təhdidləri, gözləri bağlı saxlanma və sair əməlləri aid etmişdir.

"Qeyri-insani rəftar" minimal qəddarlıq dərəcəsini keçməli, lakin işgəncə səviyyəsinə çatmamalıdır . Həbs zamanı və ya psixiatrik xəstəyə münasibətdə azadlığın həddindən artıq məhdudlaşdırılması qeyri-insani rəftara bərabər ola bilər.

"Alçaldıcı rəftar" ləyaqəti alçaldan şəraitdə, məsələn, uzun müddət natəmiz və ya çox sıxlıq şəraitdə saxlanmada təzahür edə bilər. Bu cür rəftar qadağan olunmuş fiziki əzab təsirləri ilə yanaşı, natamamlıq hissi və güclü mənəvi əzaba səbəb olur. Təhlükəsizlik səbəbləri ilə əsaslandırılmış olsa belə şəxsi müayinənin ictimai yerlərdə və ya əks cinsin iştirakı insanın ləyaqətinə hörmət edilmədən həyata keçirilməsi, uzun müddət təkadamlıq kamerada saxlanma, tibbi yardımın olmaması və ya ondan imtina edilməsi xüsusilə ruhi xəstələrdə narahatlıq və ya stressə səbəb olarsa alçaldıcı, daha sərt şərtlərdə isə qeyri-insani rəftar hesab oluna bilər.

AR Cinayət məcəlləsində təsbit olunmuş humanizm prinsipinə əsasən cəza və digər cinayət-hüquqi xarakterli tədbirlər işgəncə və ya digər qəddar, qeyri-insani, yaxud ləyaqəti alçaldan xarakter və ya məqsəd daşıya bilməz.

İşgəncənin qadağan olunması beynəlxalq adət hüququnun bir hissəsinə çevrilmişdir və jus cogens (mütləq) qayda hesab olunur. “İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında” Konvensiyanın 3-cü maddəsi, “Mülki və siyasi hüquqlar haqqında” Beynəlxalq Paktın 7-ci maddəsi, “İşgəncələrə və di̇gər qəddar, qeyri̇-i̇nsani̇, yaxud ləyaqəti̇ alçaldan davranış və cəza növləri̇nə qarşı” Konvensi̇ya(1984),  “İşgəncənin və qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftarın və ya cəzanın qarşısının alınması haqqında” Avropa Konvensiyası(1987) işgəncə əməli ilə bağlı məsələləri beynəlxalq səviyyədə tənzimləyir.

İstirahət hüququ əmək fəaliyyəti ilə məşğul olan hər kəsin iş günü, həmçinin istirahət və bayram günlərində və ildə azı bir dəfə ödənişli məzuniyyətindən ibarət olan işdən azad vaxtı üzərində sərbəst sərəncam vermək hüququdur. Hər kəsin istirahət hüququ vardır.

İşçilər tərəfindən əmək funksiyasının yerinə yetirilməsi üçün işəgötürən digər məsələlərlə yanaşı, həmçinin Əmək Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş istirahət vaxtından, məzuniyyətlərdən istifadə olunması ilə bağlı əmək şəraitini təmin etməlidir. Odur ki, bir qayda olaraq, iki istirahət günü olan beşgünlük iş həftəsi müəyyən edilir.

Əmək müqaviləsi ilə işləyənlərə qanunla müəyyən edilmiş, lakin gündə 8 saatdan artıq olmayan iş günü, istirahət və bayram günləri, ildə azı bir dəfə 21 təqvim günündən az olmayan ödənişli məzuniyyət verilməsi təmin edilir. Əmək məzuniyyəti — işçinin normal istirahəti, əmək qabiliyyətinin bərpası, sağlamlığının mühafizəsi və möhkəmləndirilməsi üçün işdən ayrılmaqla öz mülahizəsi ilə istifadə etdiyi və müddəti bu Məcəllədə nəzərdə tutulandan az olmayan istirahət vaxtıdır.

Əmək qanunvericiliyinə müvafiq olaraq iş günü (növbəsi) ərzində işçilərə istirahət və nahar etmək üçün fasilə verilməlidir. Fasilənin verilməsi vaxtı və davamiyyəti müəssisədaxili intizam qaydaları, növbə cədvəlləri və ya əmək müqaviləsi, habelə kollektiv müqavilə ilə müəyyən edilir.

Əmək şəraitinin xarakterinə görə işi dayandırmaqla fasilənin vaxtını və davamiyyətini müəyyən etmək mümkün olmadıqda, işəgötürən işçiyə nahar etməyə şərait yaratmalıdır.

İşçinin bir iş günü ilə növbəti iş günü arasındakı gündəlik istirahət vaxtı azı 12 saat olmalıdır. Növbəli iş vaxtı rejimində işçilərin istirahət vaxtının müddəti müvafiq növbə cədvəlləri ilə tənzimlənir.

 İstirahət və nahar fasilələrinin müddəti iş vaxtına daxil edilmir. İstirahət və nahar fasilələrindən işçi öz mülahizəsi ilə istədiyi kimi istifadə edə bilər.

Hər bir işçiyə həftələrarası fasiləsiz istirahət günlərindən istifadə etməyə şərait yaradılmalıdır. Həftələrarası istirahət günlərinin sayı beşgünlük iş həftəsində iki gün, altıgünlük iş həftəsində isə bir gün olmalıdır. 

1. Azərbaycan Respublikasının bayramları aşağıdakılardır:

Yeni il bayramı (yanvarın 1-i və 2-si);

Beynəlxalq Qadınlar Günü (martın 8-i);

Faşizm üzərində qələbə günü (mayın 9-u);

Müstəqillik Günü (mayın 28-i); 

Azərbaycan Xalqının Milli Qurtuluş Günü (iyunun 15-i);

Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri Günü (iyunun 26-sı);

Müstəqilliyin Bərpası Günü (oktyabrın 18-i);

Zəfər Günü (noyabrın 8-i);

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağı Günü (noyabrın 9-u); 

Konstitusiya Günü (noyabrın 12-si);

Milli Dirçəliş Günü (noyabrın 17-si);

Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü (dekabrın 31-i);

Novruz bayramı - beş gün;

Qurban bayramı - iki gün;

Ramazan bayramı - iki gün.

2. Yeni il bayramı, Beynəlxalq Qadınlar Günü, Faşizm üzərində qələbə günü, Müstəqillik Günü, Azərbaycan Xalqının Milli Qurtuluş Günü, Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri Günü, Zəfər Günü, Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağı Günü, Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü, Novruz bayramı, Qurban bayramı, Ramazan bayramı günləri iş günü hesab edilmir.

İstirahət hüququ “İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar haqqında” Beynəlxalq Paktın 7-ci maddəsinin 4-cü bəndində, Avropa Sosial Xartiyasının 2-ci maddəsinin 5-ci bəndində, Beynəlxalq Əmək Təşkilatının müvafiq sənədlərində öz əksini tapmışdır.